Wednesday, June 24, 2009

Kum 22-na, Issue 20, JUNE 20, 2009

YMA MISSION VENGTHLANG BRANCH-IN YMA DAY ROPUI TAKIN A HMANG

June ni 15, 2009 (Thawhtanni) khan YMA Mission Vengthlang Branch chuan YMA Day vawi 74-na chu Basketball Court-ah ropui takin a hmang. Programme duan lawk tawh angin Pu Israela, Vice President chuan YMA Day lawmna Programme hi a kaihruai a, Pu C. Chuaukunga, CEC chuan a bul atanga a tawp thlengin min hmanpui bawk. Chawhma dar 11:00-ah tanin, tlai lam dar 4:30-ah kham lo takin he YMA Day lawmna hi khar a ni.

Basketball-a Section inelna Mipa Semi Final chu khelh hmasak ber a ni a; Match hmasa berah Y Sec. ‘A’ Team leh M Sec. ‘A’ Team-te’n khelin, M Sec. ‘A’ Team-te’n hnehna an chang a. Khelh hnihnaah M Sec. ‘B’ Team leh A Sec. ‘A’ Team-te’n khel ve lehin, M Sec. ‘B’ Team chuan hnehna an chang ve leh bawk.

Semi Final khelh zawh hian YMA Chhangte’n Hnam Lam an entir a, kalkhawmte mit an va ti tlai tehlul em! Kum 5 atanga kum 14 inkar YMA Chhangte hian Sarlamkai leh Chawnglaizawn-te an entir a, an thiamin YMA Day lawmna programme an tiropuiin, an ti hlu zual tak zet a ni.

Kum 2009 atana YMA Thupui, ‘Khawtlang Nun Siam That’ tih chu Pu Kaisangzuala, President-in tawi kim leh ngaihthlak nuam takin a sawi a. “YMA chu tanpui ngaite tanpuitu, kan Mizo hnam nun ze mawi vawnghima chhawm nung zeltu a ni a, YMA member-te chuan heng, Aia upa zah te, Tlawmngaihna te, Rinawmna te, mahni hnaa taihmaknate hi kan nunpuiin kan vawng nung reng tur a ni a; kan khawtlang leh keimahni min tichhetu Ruihtheihthil lakah leh, natna hlauhawm tak tak min thlen theitu Hmeichhiat Mipatna hman khawlohna lakah kan inthiarfihlim tur a ni” a ti.

Thusawi ngaihthlak nawm tak kham lo taka ngaihthlak zawh a nih hnuah Hmeichhe Basketball invawmluh siakna neih a ni ve leh thung a; hetah hian M Sec. an Champion a ni.

Hun khar nan Basketball Mipa Final chu M Sec. ‘A’ Team leh ‘B’ Team-te’n an khel a, a hmuhnawm tiah tiah hle mai. Basketball Court neih man a awm a, kan YMA member thalaite hian an lo thiamin, theihtawpin tan la chho zel se la Rampum huap pawhin kan hming a la thang leh ngei ang tih a beiseiawm takzet a ni. An inhneh tawkin inkhel a hmuhnawm hle a, a tawpah M Sec. ‘A’ Team chu Champion ta a ni.

A Sec.-in thutna tur an lo buatsaih diam te, M Sec.-in Basketball Court leh Pavilion mawi taka an lo chei diam mai te leh, Y Sec.-te’n kalkhawmte theitui leh Biscuit tui tak maia min han hrai velte chu YMA Day lawmna tihlawhtling zualtu a ni a; mahni mawhphurhna theuhte tha taka an hlen avangin Section tinte chungah leh, YMA Day lawmnaa kal zawng zawngte chungah YMA Mission Vengthlang Branch chuan lawmthu a sawi a ni.


VENG CHHUNG THUTHAR TAWI:

  • Np. Lalhlimpuia s/o Pu Laltlanmawia, Y Sec. (Kawn), khawsik leh luak avangin Durtlang hospital-ah enkawl mek a ni.
  • Nl. R. Zoremtluangi d/o Pu R. Lalrinzuala, Y Sec., pumna avangin In lamah enkawl mek a ni.
  • Pu Eric Lalremsiama s/o Pu F. Lalchama, M Sec. chu Civil Hospital-ah enkawl mek a ni a, that lam a pan thei vak rih lo.
  • Np. Lalthanmawia s/o Pu H. Lalbiaktluanga, M Sec. chu Mitliam avangin Manipur atanga lo hawin Durtlang Hospital-ah enkawl mek a ni.
  • Pu R. Hmingthansanga, M Sec. (Synod HSS Teacher) chu a pum lam nawm loh avangin In lamah enkawl mek a ni.
  • Nl. Ramfanmawii d/o Pu C. Thanthuama, A Sec., malaria avanga Durtlang Hospital-a awm chu a lo chhuak.
  • Pu C. Ramthara, Grace Nursing Home a enkawl mek chu In lama enkawl lailawk turin a lo chhuak.
  • Nl. Lalmawipuii Chawngthu s/o Pu Rozama Chawngthu, M Sec. chuan NET through-in M.A. (English) tha takin a pass a, kumin chhung thawk turin Serchhip College-ah a hna a zawm ta bawk.
  • Tv. Vanlalfana s/o Pu H.C. Vanlalsiama, M Sec. chuan Madras Christian College atangin M.A. (History) I Div.-ah a pass.
  • Tun thla chhung atan hetiang hian Sim Card booking discount a ni. AirTel : Rs 90/- ; Reliance: Rs 40/-; VodoFone: Rs 70/-. Pu RZ-a Dawr-ah booking tih theih reng a ni e.


ARTICLE: THARUM LEH MIHRING ZE LAIRIL
Mahlua, M Section

I nu, zaidam leh nunnem tak mai khan tharum thawhin midang nunna a laksak theih i ring em? I farnu hawihhawm, thenrual kawm thiam leh hlim thei tak mai khan tual a that theiin i ring em?

Tharum thawhna leh mihring-te inkungkaihna hi mi tin tana thil hriat chakawm tak a ni a; kumzabi 20-na hnu lamah phei hi chuan mithiamte pawhin hriatfiah tumin an chhui nasa ngang mai. Misual kan tihte, kutram kan tih te, nunrawng kan tihte nena ‘mi pangngai’ kan tihte hi engnge an danglamna?

Mihring zawng zawng hian tharum thawh duhna hi kan lo nei vek reng em? tih zawhna hi mithiamte’n an zir tak tak hnua an thutlukna chu - “Aw, nei vek e,” tih a ni tawl mai.

SUAL-A HRIN MIHRINGTE:
Zirmite sawi dan chuan kan pian tirh atangin mihring thluakah hian tharum thawh duhna hi thang anga per mai thei turin a inkam lawk sa reng a. Kum 3 kan tlin hma phei hi chuan chu thang inkam sa chu dipdaltu nei miah lovin per mai thei dinhmunah a ding reng niin an sawi.

Kan lo upat chhoh zel hian kan thluak pawh thangin, a insiam danglam chho ve zel a. Tharum thawh duhna leh kutramna rilru kan neih sate lo thunun a, lo tinep turin kan thluak hmalam (pre-frontal cortex) chu a thang lian ve zel a, mi pangngai-ah chuan thlarum thawh duhna chu kan khap dai fo thei ta thin niin mithiamte chuan an sawi a ni.

Tharum thawh chakna lo khapbettu thluak peng than len tirtu chu kan nitin nuna kan thil tawnte leh inzirtirna tha kan dawnte hi niin mithiamte chuan an sawi bawk.

THARUM THAWH TIRTU:
Mihringte’n buaina leh harsatna kan tawhte tharum hmanga vai kiang mai lova, ‘sem sem dam dam’ tia midangte ngaihchan duhna rilru nei lian apiang hi a tak takah pawh an thluak hmalam hi hmuh theihin a thang lian thin niin an sawi a. Chutiang nei tur chuan khawtlang leh chhungkaw inzirtirna tha a pawimawh hle niin an sawi bawk.

Neuroscientist Maria Couppis-i’n Bolivia rama hnam pakhat, Tinku mite a zirchhiana atangin buaina tharum hmanga chinfel inzirna hi a hnam pum anga neih a nih phei chuan chumi hnam thluak pianphung chu hmuh theihin a danglam thei hial a ni.

Thluak pianzia bakah hian kan taksa chemical pakhat, nawmna min petu, Dopamine hian tharum thawh kan duhna hi a hril hle bawkin mithiamte chuan an sawi a. Tharum kan thawh a, kan han invaivung vel hian Dopamine chuan thluakah nawmna a siam a, ruihtheihthil tite’n nuam an tih ang hian nuam kan ti a, Dopamine chu a ‘addict’ theih hial a ni. English football hooligan, Danny Brown chuan, “Kan hmelma lam fan-te nena intihbuai a, han insual hian herion tih tlukin nuam ka ti,” tiin a sawi a; amah hi zu leh drugs ti ngai miah lo a ni thung lawi si.

INVAWNNA HLOH DAN:
Tharum thawh duhna leh hetianga nawmna zawn duhna hi pre-frontal cortex tho hian a thunun a; a chang erawh chuan eng emaw vangin inthununna chu kan hloh thin.

Inthununna hloh theih dan pakhat chu tawhsual tawh vanga kan thluak a lo buaiin a awm thei a. Prof Charles Golden chuan puithiam zaidam tak pakhat chuan car accident-a a lu a sawh hnuin a nupui a sawisa hlum thelh niin a sawi nghe nghe.

Hei bakah hian zu, drugs, thluak natna depression leh mut kham loh angte lek pawh hian kan thluak hnathawh tibuaiin, tharum min thawh tir thei bawk.

Chumi piah lamah chuan kan nitin nuna kan thil tawnte leh khawtlang inzirtirna hian kawngro a su thui hle a. Hnam leh hnam, sakhua leh sakhua, pawl leh pawl etc. ang emawa midangte huatna inzirtina hian tharum thawhna chu thiam chantirin, kan taksaa inkam lawk sa at a lo ni bawk si nen, tharum thawhna sualah kan tlulut ta thin a ni.



I LO CHHINCHHIAH DAWN NIA
R. Vansanga, M Section

Naktuk (Pathianni), June ni 22 hi kumin chhunga ni rei ber hun, zan tawi ber hun a ni a. Karleh Tawhtanni atangin ni a tawi hret hret ang a, ni tawi ber hun, zan rei ber hun chu December ni 22 khi a ni dawn a ni.

Kan veng Thlanmual khu March 1988 atang khan hman tan a ni a, tun thla (June, 2009) ni 11 thleng khan mi 297 kan invui ta. Kum 80 chin chunglam mi 55 vui tawh an ni a, hmeichhia 35, mipa 20 an ni.

Kuang siam lawk a, a rang thei ang bera indah nghal nise tia rel bawhzui a kan hman hmasak ber chu October ni 5, 1998-a boral Pu Singaia (Pu K.Hrangluaia pa) kha a ni.

Motor hmanga invui ni tawh se tih hnua kan vui hmasak ber chu April ni 14, 2006-a boral Pu C. Darhlira kha a ni.

YMA-in zan thum chhung Khawhar In Kaihruaina a lak tanna chu Pu Varchungnunga thih ni, August 8, 2006 kha a ni.

A chunga kan tarlan, kuang siam lawka dah hmasak ber te, motor-a vui hmasak ber te leh, YMA-in Khawhar In Kaihruaina a lakte hi Court Zawl huam chhung veka awm an ni.

YMA-in Khawhar In a lak chhunga zan thum hi thingpui lum tawh loh nise a tih hman tanna chu Upa Zalianthanga thih ni, March ni 4, 2009 kha a ni.

TUNGE HNEK NA ZAWK?:
Kekawr dum ha zawk chuan a khabe tak maiah an hnek siah mai chu kekawr sen ha chuan a khebe a awrh nalh mai. Chutah kekawr sen ha a rawn insangphek leh, kekawr dum ha khabe a rawn hnek fuh leh chiah, kekawr dum ha chuan a khabe a lem hmak. Tunge hnek na zawk ang le?

Ha nget insiam hun hi zan muthilh lai a ni thin a. Mut dawna ha uluk taka nawhfai thin hi doctor thurawn, hanget venna tha a ni.

Thei ei tam hi hriselna leh damreina, fate kan duhsakna ber tur a ni. A ngaipawimawh duh lo chuan fute sep te te leh, Wai Wai te an lei sak tam zawk, an ti.

No comments:

Post a Comment