September ni 24, 2009 (Ningani) chawhnu dar 1:00 khan Central YMA Hall, Tuikhuahtlang-ah Central YMA buatsaihin Legal Awarness Seminar neih a ni. He Seminar-a tel tur hian khawpui chhung Branch aiawh mi pahnih tal kal tura ngen leh hriattir an nih angin an kal tha thawkhat hle. Kan Branch atangin Pu C. Chuaukunga, CEC, Pu Israela, Vice President leh Pu C. Lalnunsanga, Branch Executive Committee member te an kal.
He Seminar hi Central YMA hnuaia committee peng pakhat Legal Committee ten an buaipui a. Pu R. Thanga, Chairman, Legal Committee-in Seminar hi kaihruaiin Pu V.L. Chhuanawma, Secretary, Legal Committee chuan hunserh a hmang. Pu J.H. Zoremthanga, President chuan thuhma a sawi a, Branch hrang hrang atanga member lo kalte chungah lawmthu sawiin chibai a buk a, “Legal Committee-te hmalaknaa Central YMA-in Legal Awarness Seminar a buatsaih thei chu a lawmawm a, YMA-te’n ram leh khawtlang tana hna kan thawh leh hmalakna hrang hrangah Dân kan hriat leh kan ngaihpawimawh thiam a pawimawh takzet a ni,” a ti.
Pu Lalsawma Pachuau, Nodal Officer (PFA), Directorate of Health Services chuan Food Safety Awarness chungchang hun reilote chhung a sawi a, “Ei leh In chungchangah fimkhur a pawimawh a, ei leh in-a kan fimkhur leh fimkhur loh hian kan hriselnaah thui tak nghawng a nei a; ei leh in thain chakna leh hriselna min thlen laiin, ei leh in tha lo chuan natna hrang hrang min thlen thin. Ei leh in tur kan thlan dawnin a tuina leh itawmna lam aiin hriselna atan kan taksa-in a mamawh leh, thianghlim taka siam a ni em tih i ngaihtuah thin ang u,” a ti.
Legal Awarness Seminar paper buatsaih tura sawm (Resource person) Pu L.H. Lianhrima, Advocate chuan Seminar subject, Tribal-te Dân-in a humhalh chungchang chu thiam takin a sawi a, “Mizo-te hi tribal kan ni a, tribal-te chanvo leh nihna Dân-in a sawite kan hriat chian a pawimawh. Dân-in a phut ang leh Dân hnuaia kan chanvo dik tak kan humhalh a, kan chan theihna turin theihtawp chhuah a tul a ni,” a ti a. “Hnam dang (non tribal)-te’n min chim ral lohna tura Dân-in min hung bikna hi zir chiangin i humhalh zel ang u,” a ti bawk. Tribal kan nih anga kan chanvo leh Dân-in min humhalhna hrang hrang inzirtirna paper a buatsaih chu zir ho a niin, sawi hona hun tha tak neih a ni.
VENG CHHUNG THUTHAR TAWI:
- Pu Vanlalruata s/o Pu F. Lalsanga, Y Sec., kal (kidney) tha lo vangin Civil Hospital-ah enkawl mek a ni.
- Pu V.L. Faka Hnamte, Y Sec. (Br. Comm. member) chu hritlang vangin In lamah enkawl mek a ni.
- Pu Zodingliana, Y Sec.-te chuan fanu an nei thar.
- Pi Lalremsangi w/o Pu Mawitea, Y Sec.-te chuan a pakhatna atan fapa an nei.
- Pu H. Lalbiaktluanga, A Sec., Mumbai-a in check-up a kal chu dam takin a lo haw leh ta.
- Joseph Lalremruata s/o Pu C.Liankunga, Y Sec. leh Zodingliani, Kulikawn-te chu Sept. ni 25, 2009 (Zirtawpni) khan Mission Vengthlang Presbyterian Kohhran Hall-ah an innei.
- Pu C. Vanlalrema, Y Sec. (Br. Comm. member) chu a thawhna Transport Deptt.-ah Asst. Director atangin Dy. Director-ah a kaisang.
- David Lalthlamuana s/o Pu H. Kaphnuna (L) chuan RICIT, RIPAN atangin 1st Division-ah a pass.
- Kan khawtlang hruaitu VC-te’n veng chhung kawng dungah êng tha zawk kan neih theih nan hma an la mek.
- Kan Branch OB pathum, Vice President leh Secretary-te pahnihin Zonunmawi min rawn ho a, thlamuanthlak kan ti hle.
ARTICLE: THLAN LAIH ENGTINNGE NI ZEL DAWN?
Lalthawmmawia, A Section
Mizote Kristian kan nih hma leh nih hnu pawha chhiatni-thihna kan tawh nikhuaa kan mawhphurhna vawiinni thlenga kan la kalsan theih loh chu Thlan Laih hi a ni awm e. Khawvel changkang zelin mitthi ruang sawngbawl dan thar a rawn herchhuahpui te a nih ngawt loh chuan mitthite hi kan inphumin, Thlan pawh kan la lai zel dawn niin a lang. Kan tih tur Loh theih loh a la ni reng chung hian khawvel changkannain a hrin, kan khawsak dan lo danglam zelah hian hman lo, tum lo, a nachang hre lo erawh kan tam tain, a nihna takah chuan kan veng bik hi chu Tlangval tlawmngai zual 20/30-te avang chauhvin mitthi an awmin phumna tur Thlan kan nei thei chauh a ni. Hei hi Aizawl veng hrang hrangah pawh an harsatna neih lian tak a niin, kan veng hi chu a titha pawl tak kan ni zawk maithei e. Kan veng-ah hian Thlan lai rual thalai za tam kan awm chungin tlawmngaia thlan lai thinte hi kan va tlem em! Kan kal that tumin 50/60 vel kan tling thei a, kan mualpho tak tak hma hian tihdan thar ngaihtuah a ngai hle mai. Tunah ngaihtuah lo mah ila nakin lawkah kan ngaihtuah a la ngai tho tho dawn.
Kan veng-ah hian Thlan lai thinte hi Tute nge? Veng chhunga mi awmthei fa, officer leh eizawnna kawngah pawh mi khawsa thei fate an ni em? Dik taka sawi chuan tlawmngaia thlan lai thinte hi (eng emaw zawngin kan sawina ni lo se) veng chhhunga mi harsa leh khawsa-thei lo zawk; a tlangpuiin nitin-a inhlawhfaa ei zawngte an ni. Heng mite hian Mitthi an awmin an nitin ei zawnna hna kalsanin, tlawmngaih chhuah tak meuhin Thlan an lai thin a ni, an va zahawm em! Heng tlawmngai thinte hi awm lo se engtinge ni zel ang?
Kan tlawmngaihna hi sumah chan tirin, Thlan hi sum thawh khawmin i lai tawh mai ang u! Chhiatni Fund kan khawn thinah hian Thlan laihna tur khawn tel tawh ila. Chutianga kan tih chuan thlan lai duh ve em em, Sorkar hnathawk officer leh officer lo, mimal hna pawimawh avanga thlan lai ve fo thei lote pawhin chu Fund chu phur taka pein, mimal hna pawimawh leh office/hna thawk chungin lungmuang takin an sumin thlan an lai thei tawh ang. Bituk neia kan inkhawn a nih pawhin tuk bâk thleng thleng pawha pe duh tur hi tam tak kan awmin a rinawm a ni. Tlangval tlawmngai, eizawnna kalsana thlan lai thinte pawhin tha leh hlawh chan lovin tlawmngaihna hna an thawk thei tawh ang. Tichuan, tlawmngai (thlan lai) tura inphutna leh tlawmngai lo (thlan laih loh vang)-a kan inngaihna leh kan indem thinna zawng zawng hi a lo bo tawh ang.
Hei bakah hian Thlan hung/remna-ah hian sang hnih/thum vel sen a ngai thin a; chhiat tawk thenkhat ralna dawng tlem deuhte chu an râlna dawnin a daih lo mai thei. He thlan hung/remna senso pawh hi Chhiatni Fund khawnah hian tel se; mitthi chhungte thlan nghah tuka an buaipui leh ngai lovin Thlan laitute bawk khan buaipuiin hma tel se, invui hun pangngaia kan invui chuan ruangthlak niin a tih fel nghal theihin a lang. Chu chu Thlanmual cheibawlna leh Thlan inrem dan line mumal leh mawi zawka siam a nih theih nan pawh a remchang bawk ang.
Thlan lai tur chuan hlawhfa eng zatnge rawih tur ni ang? tih chu ngaihtuahtu fel tak ten an ngaihtuah thiam ang. Motora mitthi vui pawh sawiselna nasa tak karah vawiin thlengin kan kalpui theih hi maw!
‘Hlawhfa ruaiin Thlan i lai ang u’ tia han rawt chu Mizo culture leh tlawmngaihna tihchhiatna hialah kan ngai mai thei. Thlan laih chungchangah kher kher hi chuan Tlawmngai kan tlem tawh em a ni, a tlawmngai fal deuhte avangin kan veng hi kan mualpho lo a ni chauh a, a tlawmngaite chu an tlawmngai a, tlawmngai lo kan tam si hi kan mualpho tak tak hma hian a tihdan i thlak ang tihna mai a ni. Thil uiawmah ngaiin, kan phal lo a ni mai thei. Phal lo tur kan ni em? Kum khat chhung ni mai lo, kum nga chhung pawha vawi khat mah thlan laihna a kal ngai lo (a kal rual nisi) te hi chu a phal lotuah i tang lovang u. Tlawmngaia thlan lai thinte’n thlan laih an ning a ni lo. Mahse veng pumpuia thalai rual awm zawng zawngte mawhphurhna ni si, a tlawmngai fal tlemte an hah rengna hi her rem deuh a ngai a ni. Thil tha tihnaah chuan hmahruaitu nih i hreh lovang u; a tha zawk a nih dawn phawt chuan kan tih thin/kalphung pawh nise thlah ngam veng huaisen nih i hreh lo thung ang u.